Jest to druga taka fibula odnaleziona na terenie Polski. Grudziądzkie Stowarzyszenie Twierdza odnalazła ją podczas poszukiwań wykrywaczem metalu.
Prezes Grudziądzkiego Stowarzyszenia Twierdza- Patryk Budziński razem ze swoją ekipą poszukiwaczy, wyruszyli standardowo w teren z wykrywaczami. Mniej więcej przed południem otrzymałam telefon:” Marta mamy coś ważnego, to musi być coś ważnego. W każdym razie nigdy czegoś takiego nie widzieliśmy”. Dostałam zdjęcie i pierwsza moja myśl- fibula, ale jaka?! Panowie poinformowali WKZ a my zostaliśmy w zasadzie bez większej wiedzy. Trochę czasu nam zajęło ustalenie identyfikacji tego znaleziska, niestety informacji było dosyć mało. Z ogromną pomocą przyszedł archeolog Piotr Duda- Prezes Triglav- Stowarzyszenia Historyczno-Badawczego. Dopiero jego wiedza i doświadczenie otworzyły nam możliwości poznania z czym mamy przyjemność.
Przede wszystkim teren na jakim została odnaleziona wzbudza mocne podejrzenia, że może być to osada a jak osada to i cmentarzysko. Oprócz emaliowanej zapinki, w niedalekiej odległości, w wyniku wcześniejszych poszukiwań stowarzyszenia, odnalezione zostały takie przedmioty jak: fibule różnego rodzaju, ceramika rzymska, łyżeczka kosmetyczna, grot scytyjski, fragmenty zawieszek od pasa, ostroga, ozdoba do włosów, moneta krzyżacka. Te znaleziska nasuwają sugestie o wielokulturowości tego terenu i zamieszkałych na nich ludów. Dodatkowo grot scytyjski może sugerować wrogie najazdy ze względu na dużą atrakcyjność i bogactwo terenu, tym bardziej, że jest zlokalizowane blisko szlaku bursztynowego. A co wiemy o tej konkretnej zapince? O niej niestety jeszcze dosyć niewiele. Natomiast źródła naukowe jakie otrzymaliśmy od Piotra Dudy mogą być analogiczne do tej znalezionej przez stowarzyszenie. Jednak bez badań w terenie i kontekstu historycznego nie jesteśmy w stanie na tą chwilę wyciągać wniosków. Bardzo ostrożnie zakładamy więc, że analiza badań wcześniej odkrytej zapinki na cmentarzysku w Babim Dole-Borczu, znalezionej w grobie małej dziewczynki, może, ale nie musi odnosić się do tej odkrytej w okolicach Grudziądza.
Na podstawie podanych źródeł na temat zapinki z pomorza wiemy, że stanowisko archeologiczne pochodzi z pierwszych wieków naszej ery i związane jest z kultura wielbarską, współtworzoną przez Gotów, którzy przybyli wtedy na nasze tereny ze Skandynawii. Cmentarzysko kurhanowe z kręgami kamiennymi w Babim Dole- Borczu (gm. Somonino, powiat kartuski) badane było w latach 1978-2015 przez panią profesor Magdalenę Mączyńską z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego a następnie Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego. Emaliowana zapinka została odnaleziona w grobie dziewczynki o czym świadczą inne przedmioty takie jak trzy inne zapinki, kolia z paciorków szklanych oraz bursztynowych, pierścionek brązowy oraz przęślik. Fibula, niemalże identyczna do tej wykopanej przez stowarzyszenie ma 3,3 cm średnicy, jest w kształcie kolistej tarczki z guzkiem pośrodku, ozdobiona pierścieniem emalii na przemian białej i niebieskiej a wokół guzka emalią czerwoną. Podobnie jak nasza oprócz wielkości. Są zbliżone, ale nasza posiada 12 wypustek a nie 8.
Zapinki emaliowane były wytwarzane we wszystkich prowincjach rzymskich, przede wszystkim w Galii, Recji, a także na terenach naddunajskich i nadreńskich, w okresie od końca I wieku naszej ery po drugą połowę II wieku naszej ery.
Takie barwne dodatki były noszone głównie przez dzieci- dziewczynki, pełniąc nie tylko rolę ozdoby stroju, ale mogły być również zabawkami lub nawet amuletami.
Wszystkie odnalezione przedmioty zostały zabezpieczone oraz zgłoszone do WKZ. Wiemy już, że będą po konserwacji prezentowane na ekspozycji w Muzeum w Bydgoszczy.
To jeszcze nie koniec historii tego terenu, planowane są badania archeologiczne, które będziemy śledzić i opisywać na bieżąco.
Wykrywacze dla początkujących jak i dla profesjonalisty!
