![teleskop Hubbel'a zdjęcie mgławicy](https://www.zwiadowcahistorii.pl/wp-content/uploads/2020/05/teleskop-Hubbela-zdjęcie-mgławicy-696x527.jpg)
24 kwietnia 1990 roku na orbitę poleciał teleskop, który odmienił astronomię. Oprócz zapierających dech obrazów dostarczył on bezcennych danych o gwiazdach, planetach, czarnych dziurach i całym wszechświecie. Dobrze, że wciąż działa i ma się świetnie.
Jeśli chce się oglądać kosmos – najlepiej opuścić Ziemię. Dlaczego? Niezbędna dla życia człowieka atmosfera przeszkadza w obserwacjach – pochłania część fal i wprowadza zakłócenia. Ucieczka poza jej wpływy pozwala natomiast uzyskać krystalicznie czysty obraz.
Po raz pierwszy udało się to wykorzystać z pomocą przełomowego astronomicznego urządzenia – Kosmicznego Teleskopu Hubble’a, wyniesionego przez wahadłowiec Discovery na okołoziemską orbitę dokładnie rok temu, 24 kwietnia 1990 roku.
![](https://www.zwiadowcahistorii.pl/wp-content/uploads/2020/05/polerowanie-soczewki-teleskopu-hubble-1024x820.jpg)
Hubble unosi się nad Ziemią na wysokości ponad 500 km, 15 razy na dobę okrążając planetę. W przybliżeniu ma wielkość szkolnego autobusu i waży ponad 10 ton. Teleskop zbudowany jest w systemie Cassegraina – główne zwierciadło (w tym wypadku o średnicy 2,4 m) umieszczone w głębi tuby zbiera światło i odbija je do mniejszego lustra z przodu, które ponownie je odbija w kierunku otworu w zwierciadle głównym. Tędy światło wędruje do detektorów. Zakodowane w falach radiowych obrazy wędrują najpierw do satelity, a potem na Ziemię (Więcej – TU).
Co ważne, Hubble jest jedynym teleskopem kosmicznym przystosowanym do serwisowania na orbicie przez astronautów. Już pięć misji pozwoliło na jego naprawę i ulepszenie.
W czasie swojego działania trzydziestolatek przeprowadził półtora miliona obserwacji (więcej – TU). Przesłał ludzkości obrazy gwiazd, galaktyk, mgławic, supernowych, planet i innych ciał. Dzięki temu udało się lepiej zrozumieć, jak powstają i ewoluują galaktyki czy gwiazdy. Pomógł badać planety pozasłoneczne, atmosferyczne zjawiska i zorze na planetach Układu Słonecznego. Dostarczył obrazy najstarszych galaktyk, które powstały krótko po wielkim wybuchu (więcej – TU). Pomógł też lepiej zrozumieć ciemną materię. Pozwolił doprecyzować wiek wszechświata – z zakładanego zakresu 10-20 – 13,8 mld lat. To dzięki jego obserwacjom astronomowie dokonali przełomowego odkrycia, że tempo ekspansji wszechświata przyspiesza.
![](https://www.zwiadowcahistorii.pl/wp-content/uploads/2020/05/teleskop-Hubble-1024x677.jpg)
Choć Hubble, podobnie jak ludzkie oko, odbiera światło widzialne, to jego zakres działania jest szerszy – jego detektory reagują także na część promieniowania podczerwonego i ultrafioletowego. To daje mu dodatkowe możliwości. Podczerwień przenika przez chmury pyłu i gazu, co pozwala praktycznie prześwietlać je na wylot. Można więc np. zobaczyć gwiazdy rodzące się wewnątrz mgławicy. Promienie tego typu emitowane są też przez chłodniejsze ciała, które nie wydzielają światła widzialnego. W tym zakresie obserwuje się też bardzo dalekie obiekty, np. stare galaktyki. Otóż fala pochodzącego z nich światła, w czasie swojej liczącej miliardy lat podróży, rozciągała się w wyniku rozszerzania się wszechświata. Światło widzialne zamienia się w ten sposób w promieniowanie podczerwone. Promienie UV powstają tymczasem np. w młodych i gorących gwiazdach czy zorzach (więcej – TU). Pomagają w badaniach składu atmosfery egzoplanet czy pozwalają na uzyskanie dokładniejszych obrazów planet Układu Słonecznego.
Przy tym wszystkim Hubble nie jest „samolubny” i często współpracuje z innymi teleskopami. W ten sposób powstają obrazy współtworzone z obserwacji w różnych zakresach fal. Na przykład na zdjęciu Mgławicy Kraba (więcej – TU), wykonanym przez pięć teleskopów, widać pozostałości po wybuchu gwiazdy. W zakresie fal radiowych widać, jak emitowane przez centralną gwiazdę neutronową cząsteczki oddziałują na mgławicę, powodując właśnie emisję radiową. Żółta warstwa obrazu wykonana w podczerwieni pokazuje świecące cząstki pyłu pochłaniające światło widzialne i promienie UV. Zielona warstwa pochodząca z Teleskopu Hubble’a w świetle widzialnym pokazuje rozciągające się w mgławicy włókniste struktury. Niebieska część pochodząca z obserwacji w ultrafiolecie i purpurowa – z obserwacji w zakresie promieni X ukazują z kolei chmurę wysokoenergetycznych elektronów napędzanych przez szybko obracającą się neutronową gwiazdę. Kosmiczne obserwacje to jednak nie jedyna korzyść z budowy Teleskopu Hubble’a.
![](https://www.zwiadowcahistorii.pl/wp-content/uploads/2020/05/zdjęcie-z-teleskopu-hubbla.jpg)
Przy jego tworzeniu konieczne było opracowanie licznych nowych rozwiązań technicznych. Wiele z nich znalazło później zastosowanie na Ziemi (więcej – TU). Na przykład użyte w kamerach czujniki stosuje się dziś w badaniach medycznych. Detektory podczerwieni wykorzystano z kolei w badaniach rękopisów z Qumran, czyli tzw. zwojów znad Morza Martwego. Algorytmy do analizy gwiazd pomogły w śledzeniu pokrytych charakterystycznymi kropkami wielorybów. Wspierające optykę lasery skanują paczki, a technologia wygładzania luster pomogła Amerykaninowi Chrisowi Witty’emu w 2002 roku w zdobyciu złotego olimpijskiego medalu w łyżwiarstwie szybkim. Jego łyżwy zostały wyszlifowane nową metodą.
A teleskop? Cały czas działa. Tylko w kwietniu z jego pomocą udało się dokonać dwóch wyjątkowych odkryć. Prowadzone przez niego obserwacje pokazały, że obiekt w dalekim układzie to nie planeta, jak zakładano, ale prawdopodobnie chmura pyłu powstała po zderzeniu dwóch ciał (więcej – TU). Hubble pozwolił też określić skład chemiczny komety Borisov, która przybyła do Układu Słonecznego z międzygwiezdnej przestrzeni (więcej – TU).
Prawdopodobnie możemy się jeszcze spodziewać wielu rewelacji. Teleskop ma bowiem zakończyć misję dopiero w latach 2030-2040.
Inne strony, które warto odwiedzić: 1, 2, 3
Marek Matacz
Pochodzące z legalnego źródła SREBRNE MONETY jak i preparat do ich czyszczenia znajdziecie w naszym sklepie!
![](https://www.zwiadowcahistorii.pl/wp-content/uploads/2019/08/67275120_2535353243197955_3811823817827811328_o-1024x425.jpg)
Najlepsze i najtańsze wykrywacze metalu na początek jak i dla profesjonalisty! Szukacie