Historia broni i wojen ma wiele niezwykłych wynalazków, których duża część przez zastąpienie lub wynikłą z postępu nieprzydatność jest dziś mało znana. Jednym z nich jest właśnie popularna dawniej „epruwetka”.
Czym była wspomniana Epruwetka? Jej nazwa pochodzić ma podobno od łacińskiego „probare” czyli próbować. Nazywana była z niemieckiego (a następnie przyjęta w j.francuskim i angielskim) „Eprouvette„. Był to wyglądający dość niebezpiecznie swoisty przyrząd służący do sprawdzania mocy wyprodukowanego prochu strzelniczego zwanego potocznie czarnym prochem.
Odkrycie prochu strzelniczego, miało miejsce w chinach ok. IX wieku, zaś w Europie jednym z pierwszych badaczy prochu strzelniczego był Roger Bacon, który w połowie XIII wieku opisał jego działanie. W ciągu następnych stu lat nastąpił rozwój broni palnej, zarówno stacjonarnej jak i przenośnej. Powszechne używanie czarnego prochu spowodowało konieczność testowania jego właściwości, a także wytrzymałości, produkowanej broni. Powszechne testy dowodowe stosowane były od XVI wieku, a prym w tej dziedzinie wiedli Brytyjczycy. Norma brytyjska pozostaje do dziś najtrudniejszym standardem w tej dziedzinie. Siła i jakość prochu była mierzona min. za pomocą specjalnych przyrządów, dzięki czemu możliwe było sprawdzenie jakości produkowanego prochu i utrzymanie jej na odpowiednim poziomie.
Przyrządy te pierwotnie miały postać moździerza z przykrywką i były zazwyczaj wykonane z żeliwa lub z brązu. Z uwagi na dość skomplikowany sposób testowania , zaczęto myśleć o uproszczeniu tej procedury i w drugiej połowie XVI wieku, wymyślono urządzenia przenośne, które przybrały znacznie mniejszą formę wzorowaną na broni ręcznej. W skrócie działał tak, że gazy wytworzone przy wystrzale z standardowej naważki prochu stosowanej do pomiaru, powodowały wypchnięcie tłoczka przyłożonego do końca lufy, który to natomiast przymocowany był do specjalnej ukształtowanej blachy zintegrowanej z czymś na kształt kątomierza, a siła wyładowania ściskała sprężynę, która ponaruszała wskaźnikiem.
Były też inne wersje tego „pistoletu” np. z zamontowanym pod lub nad lufą zębatym kołem zwieńczonym korkiem na lufie. Podobne przyrządy były wykorzystywane aż do końcówki XIX wieku, wtedy to wymyślono lepsze sposoby pomiarowe jak i silniejszy proch nitrocelulozowy.
Źródło: Wikipedia, National Firearms Museum oraz książka „Pistolety i rewolwery” autorstwa Fredericka Myatt’a
Najlepsze i najtańsze wykrywacze metalu na początek jak i dla profesjonalisty!
