Wszystkim eksploratorom nie trzeba przedstawiać Pałacu w Morawie. To tu kończy się ostatni potwierdzony ślad najważniejszego zaginionego obrazu z polskich kolekcji, czyli „Portretu Młodzieńca” Rafaela Santi. Na nowy trop wpadł Świdnicki Portal Historyczny. Chodzi o miejsce po zniszczonej kaplicy przypałacowej.
III Rzesza organizowała w sposób przemyślany i zorganizowany rabunek dzieł sztuki z całej Europy, w tym z Polski. Niemieccy urzędnicy, m.in. na polecenie Generalnego Gubernatora Hansa Franka, „zabezpieczali” kolekcję Czartoryskich, w tym słynny obraz „Portret Młodzieńca”. Akcja była organizowana przez konserwatora sztuki prof. Guentera Grundmanna. Ostatnim miejscem, gdzie widziano ww. dzieło był Pałac Christopha von Wietersheim-Kramsta w Morawie, gminie Strzegom w powiecie świdnickim. Potwierdziła to np. Melitta Sallai, potomkini rodziny von Wietersheim-Kramst, założycielka Fundacji im. św. Jadwigi, która prowadzi obecnie Pałac w Morawie.
Według niektórych hipotez obraz został wywieziony przez urzędników, według innych skradziony lub zniszczony przez żołnierzy. Być może został też w samym pałacu lub jego okolicy. W stronę tej właśnie tezy zwraca się autor artykułu ze Świdnickiego Portalu Historycznego. Przemawiać ma za tym m.in. fakt, iż pierwsi przybyli polscy wojskowi widzieli skrzynię pozostawioną monetami czy grafikami. Pytanie, dlaczego skrzynia nie została zabrana przez nazistów lub ukryta w okolicy pałacu? Być może, aby odciągnąć uwagę od innych cenniejszych rzeczy ukrytych blisko np. obrazu Rafaela?
W pobliżu pałacu nigdy nie prowadzono dokładnych badań, zwłaszcza na miejscu zniszczonej kaplicy. W parku można zobaczyć wyspę na stawie. Około 100 m od niej na północ stała kaplica.
Pałacu w Morawie przed II wojną światową fot. Dolny-Slask.org.pl – Zdzisław K 
Pałac Morawa obecnie fot. Zusammen-im-Austausch.de
W niemieckiej, przedwojennej prasie znaleziono informacje, że w piwnicy pod kaplicą planowane było przez Christopha von Wietersheim-Kramsta usytuowanie kotłowni. Tę ciekawostkę potwierdziła również Melitta Sallai. Kaplica została częściowo uszkodzona w czasie wojny przez Armię Czerwoną, szkód dokonali też powojenni szabrownicy. W l. 70-tych XX w. sporą część kaplicy wykorzystano do budowy obiektu przy Hipodromie w Morawie. Aktualnie można zobaczyć resztki porozrzucanego budulca.
Kaplica przy Pałacu w Morawie w 1932 r. fot. Dolny-Slask.org.pl – Zdzisław K 
Kaplica przy Pałacu w Morawie – wejście do piwnicy fot. Dolny-Slask.org.pl – Zdzisław K 
Kaplica przy Pałacu w Morawie fot. Dolny-Slask.org.pl – Zdzisław K
Pozostaje jednak kwestia podziemnej części kaplicy. Pani Sallai jest przekonana, iż nawet obecnie jest możliwe wejście do piwnicy zniszczonego parkowego budynku. Moim zdaniem mogą być tam ukryte inne rzeczy, ale na pewno nie tak cenne dzieło sztuki jak obraz Rafaela. „Portret Młodzieńca” znajduje się zapewne w jakiejś skrytej kolekcji poza Polską.
Autor: Amadeusz Majtka
– z wykształcenia tłumacz j. niemieckiego. Pracował m. in. jako dziennikarz dla niemieckich portali. Dodatkowo jest przewodnikiem zagranicznych turystów w Polsce. Główne zainteresowania z zakresu historii to sztuka zrabowana Polsce w czasie II wojny światowej, historia i zabytki Kujaw, zamki i pałace na Dolnym Śląsku. Publikował artykuły m. in. na oficjalnym portalu Polskiej Organizacji Turystycznej Poland.travel.
Bibliografia:
- Zaginiony Rafael, Kudelski Robert J., Wydawnictwo Technol, 2014
- https://historia-swidnica.pl/co-kryja-ruiny-kaplicy-w-morawie/ (A. Dobkiewicz, Fundacja Idea w Świdnicy)
- Sztuka zagrabiona. Uprowadzenie Madonny, Prof. W. Kalicki, Dr M. Kuhnke, Biblioteczka Gazety Wyborczej Warszawa 2014
Pochodzące z legalnego źródła SREBRNE MONETY jak i preparat do ich czyszczenia znajdziecie w naszym sklepie!
