Sztandar oraz proporzec 4. Pułku Strzelców Podhalańskich odnaleziony! (GALERIA)

Do niezwykłego odkrycia doszło dziś (2.05.2025) pod Tomaszowem Lubelskim, w rejonie ostatnich potyczek 4PSP z Cieszyna odnaleziono ukryty we wrześniu 1939 roku sztandar oraz proporzec jednostki!

Według relacji sztandar został ukryty prawdopodobnie w nocy z 20 na 21 września 1939 roku przez grupę żołnierzy pułku na czele z płatnikiem kpt. Władysławem Kronholdem. Wraz z sztandarem zawsze przechowywany był proporzec. W trakcie działań wojennych był przechowywany w samochodzie w sztabie pułku, właśnie pod osobistą opieką wspomnianego płatnika. Miejsce odnalezienia pokrywa się z ich relacją. W latach 60-tych żołnierze pułku podjęli próbę odnalezienia sztandaru ale nawet uczestniczący w tym nie mogli znaleźć tego miejsca, zmęczenie oraz pora nocna ukrycia znacznie utrudniły ustalenie po latach miejsca. Teraz grupie pasjonatów się to udało.

„Jak oficjalnie udało się potwierdzić w rejonie ostatnich walk pułku z Cieszyna pod Tomaszowem Lubelskim odkryto w resztkach tornistra Proporzec 21 Dywizji Piechoty Górskiej oraz szarfy ze sztandaru 4 Pułku Strzelców Podhalańskich. (Natomiast już dobę później…) Przed chwilą w miejscu poprzedniego znaleziska odkryto płat sztandaru 4 Pułku Strzelców Podhalańskich. Sztandar pułku zachował się w bardzo dobrym stanie. Nie odnaleziono jeszcze głowicy z orłem. W dniu Święta Flagi Rzeczypospolitej Polskiej nie mogliśmy spodziewać się piękniejszego i bardziej symbolicznego wydarzenia. Odkrycia proporca wczoraj i sztandaru pułku dziś dokonał Pan Maciej Podgórski właściciel Muzeum 3 Dywizji Legionów w Zamościu wraz z Panem Piotrem Szymalą.” – powiedział Krzysztof Neścior, właściciel cieszyńskiego muzeum 4. PSP

Sztandar wojskowy to największa świętość każdej jednostki Wojska Polskiego. Elementy znalezione w dniu wczorajszym (proporzec) stanowiły nieodłączną cześć zakopanego depozytu ze sztandarem pułku i zgodnie z relacją zostały ukryte razem. W dniu dzisiejszym po po kontynuacji poszukiwań odkryto również ukryty w pobliżu sztandar, wciąż jednak brakuje orła z drzewca.

„Płat sztandaru najprawdopodobniej z uwagi na miejsce zakopania oraz wysoką jakość materiału z jakiego został wykonany (w tym złote i srebrne nici) jest najlepiej zachowanym sztandarem wydobytym z ziemnego depozytu. Warto tutaj przypomnieć że sztandar został ufundowany przez społeczeństwo Ziemi Cieszyńskiej z ks. Sznurowackim na czele. Wyszycie zlecono siostrom Felicjankom z nieistniejącego już klasztoru w Czechowicach – Dziedzicach.” – dodaje Krzysztof Neścior

Czym proporzec mistrzowski 21DPG? – Był co roku wręczany pułkom 21 Dywizji Piechoty Górskiej za najlepsze osiągnięcia w szkoleniu strzeleckim. Ostatni raz został wręczony w 1938 roku 4 Pułkowi Strzelców Podhalańskich z Cieszyna. W trakcie defilad i uroczystości był noszony zaraz za sztandarem pułku. W 1939 roku proporzec był przechowywany wraz ze sztandarem pułku.

Natomiast wspomniane szarfy ze sztandaru pułku były nieodłączną jego częścią wraz z drzewcem i orłem (na podstawie miał napis 4 PSP.). Zostały wręczone w 1924 wraz ze sztandarem, posiadały napis: ZIEMIA CIESZYŃSKA i na drugiej szarfie 4 P. Strzel. Podhal.

Obecnie znalezisko zostało przekazane przez uczciwych znalazców do Muzeum Regionalnego w Tomaszowie Lubelskim i ma być przekazane do konserwacji do Muzeum Wojska Polskiego.

4. PSP wywodził się z oddziałów, które formowane były u schyłku I wojny we Włoszech i Francji. Powstał wówczas między innymi 19. Pułk Strzelców Polskich, który po przybyciu do Polski przemianowany został na 19. Pułk Strzelców Pieszych. 1 września 1919 roku oddział zmienił nazwę na 143. Pułk Strzelców Kresowych, a 1 marca 1920 roku na 4. Pułk Strzelców Podhalańskich. Żołnierze walczyli w wojnie polsko-ukraińskiej, a także w polsko-bolszewickiej. Dowódcą był płk Mieczysław Boruta-Spiechowicz. Od listopada 1920 roku jednostka stacjonowała w Cieszynie. We wrześniu 1939 r. dowodził nią ppłk Bronisław Warzybok.

W wojnie obronnej 1939 roku żołnierze walczyli w składzie 21. Dywizji Piechoty Górskiej w rejonie Cieszyna i Bielska, a następnie Kalwarii Zebrzydowskiej oraz Bochni. Dotarli aż nad San. W połowie września pułk walczył pod Duchowem oraz w rejonie Dzikowa Nowego. Został wówczas częściowo rozbity. Przestał istnieć 16 września. Część żołnierzy dostała się do niewoli lub weszła w skład innych oddziałów. 22 września 1939 roku blisko stu żołnierzy zostało spalonych żywcem we wsi Urycz przez Niemców oraz ukraińskich nacjonalistów.

Zdjęcia i źródło: Muzeum 4 Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie, Muzeum im. Janusza Petera w Tomaszowie Lubelskim

Najlepsze i najtańsze wykrywacze metalu na początek jak i dla profesjonalisty!